อย่ารอให้ใครเข้าใจคุณ คุณต้องเข้าใจตัวเองก่อน

ในการใช้ชีวิตในสังคม หลายครั้งเรามักจะคาดหวังให้คนอื่นเข้าใจความรู้สึก ความคิด และการกระทำของเรา แต่ในเส้นทางของ สุขภาพจิต สิ่งที่สำคัญที่สุดคือการ ที่คุณต้องเข้าใจตัวเองก่อน เพราะเป็นไปไม่ได้ที่คนอื่นจะเข้าใจคุณอย่างสมบูรณ์ หากคุณเองยังไม่เข้าใจสภาพจิตใจของตัวเองอย่างชัดเจน

สุขภาพจิตกับการเข้าใจตนเอง (Self-Understanding)

สุขภาพจิตคืออะไร? สุขภาพจิตคือภาวะความเป็นอยู่ที่ดีทางด้านอารมณ์ จิตใจ และสังคม ซึ่งส่งผลต่อวิธีคิด ความรู้สึก และการกระทำของเรา และช่วยกำหนดว่าเราจะรับมือกับความเครียดอย่างไร เกี่ยวข้องกับผู้อื่นอย่างไร และตัดสินใจอย่างไร

ทำไมการเข้าใจตนเองถึงสำคัญ? การเข้าใจตนเอง (Self-Awareness) คือการรับรู้และเข้าใจอย่างชัดเจนถึง อารมณ์, จุดแข็ง, จุดอ่อน, ค่านิยม, ความต้องการ, สิ่งกระตุ้น (Triggers) และเป้าหมาย ของตนเอง มันเป็นรากฐานที่สำคัญสำหรับสุขภาพจิตที่ดี เมื่อคุณเข้าใจตัวเอง คุณจะสามารถระบุสภาพจิตใจของตัวเองได้อย่างถูกต้อง และให้การดูแลตนเอง (Self-Care) ที่จำเป็นได้

อาการและสัญญาณของความไม่สบายใจทางจิตใจ

การเข้าใจตนเองเริ่มต้นจากการสังเกตสัญญาณและอาการที่เกิดขึ้นในจิตใจของคุณ ซึ่งอาจเป็นสัญญาณเตือนล่วงหน้าของปัญหาสุขภาพจิต

ประเภท	คำอธิบายโดยละเอียดของอาการและสัญญาณ
ด้านอารมณ์	- รู้สึกเศร้าหรือหดหู่มากเกินไป หรือรู้สึกเครียดอยู่ตลอดเวลา - อารมณ์แปรปรวนอย่างรุนแรง (เช่น ตื่นเต้นมากเกินไปและซึมเศร้าอย่างกะทันหัน) - รู้สึกผิด หรือตำหนิตัวเองอย่างมาก - ความสนใจลดลง ในกิจกรรมที่เคยสนุกสนาน
ด้านความคิด	- สมาธิลดลง, ไม่สามารถคิดได้อย่างชัดเจน - รู้สึกหมดหวังสำหรับอนาคต หรือคิดว่าทุกอย่างเลวร้าย - มีความคิดฆ่าตัวตาย หรือทำร้ายตัวเอง - วิตกกังวลอยู่เสมอ, มีความคิดเชิงลบเข้าครอบงำ
ด้านพฤติกรรม	- ถอนตัวออกจากเพื่อนและกิจกรรมทางสังคม (แยกตัว) - การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการกินอย่างมาก (กินมากไปหรือน้อยไป) - ปัญหาการนอนหลับ (นอนไม่หลับ หรือนอนมากเกินไป) - มีการใช้สารเสพติดหรือแอลกอฮอล์เพิ่มขึ้น - ความสามารถในการจัดการกิจวัตรประจำวันลดลง

การป้องกันและจัดการสุขภาพจิตผ่านการเข้าใจตนเอง

เมื่อคุณมีความเข้าใจตนเองแล้ว การหลีกเลี่ยงหรือจัดการกับภาวะความไม่สบายใจจะง่ายขึ้น ตัวอย่างเช่น หากคุณรู้ว่าเมื่อคุณเครียด คุณจะนอนไม่หลับ คุณสามารถจัดการเวลานอนของคุณล่วงหน้าได้ ก่อนที่มันจะกลายเป็นอาการของโรคซึมเศร้า

สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง

1. การหลีกเลี่ยงอารมณ์ (Emotional Avoidance): แทนที่จะพยายามหลีกหนีหรือเก็บซ่อนความวิตกกังวลหรือความเศร้า ให้รับรู้และทำความเข้าใจกับมัน

2. การทำงานหนักเกินไป: กำหนดขอบเขต (Boundary) ของตัวเอง ให้เวลาตัวเองได้พักผ่อนอย่างเพียงพอ

3. การพึ่งพาสารเสพติดและแอลกอฮอล์: การใช้สิ่งเหล่านี้เพื่อจัดการความเครียดหรืออารมณ์ในระยะสั้นจะทำให้สุขภาพจิตในระยะยาวแย่ลง

สิ่งที่ควรทำ

1. การเขียนบันทึก (Journaling): บันทึกความคิด อารมณ์ และสถานการณ์ที่เกิดขึ้น คุณจะเริ่มเห็นว่าอะไรคือสิ่งกระตุ้น (Triggers) อารมณ์ของคุณ

2. ให้ความสำคัญกับการดูแลตนเอง (Self-Care): การนอนหลับให้เพียงพอ การรับประทานอาหารที่ดี และการออกกำลังกายสม่ำเสมอ จะช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นทางร่างกายและจิตใจ (Resilience)

3. การฝึกสติและการทำสมาธิ (Mindfulness and Meditation): ฝึกฝนการอยู่กับปัจจุบันและสังเกตความรู้สึกภายในเพื่อทำความเข้าใจตัวเองให้มากขึ้น

4. ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ: หากอาการของคุณส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน หรือมีอาการนานกว่าสองสัปดาห์ ควรปรึกษา ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต (นักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์) ขั้นตอนต่อไปของการเข้าใจตนเองคือการสำรวจอย่างลึกซึ้งด้วยความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ